فهرست مطالب
کرگیری فونداسیون چیست؟
کرگیری فونداسیون روشی است برای نمونه‌برداری استوانه‌ای از بتن پی ساختمان با استفاده از دستگاه کرگیر و مته‌های الماسه. این فرآیند با دقت بالا انجام می‌شود تا نمونه‌ای بدون آسیب یا ترک به دست آید. هدف اصلی از کرگیری، ارزیابی کیفیت، مقاومت و ساختار داخلی بتن است که از طریق آزمایش‌های آزمایشگاهی مانند تست مقاومت فشاری، بررسی ترک‌خوردگی داخلی یا اطمینان از اجرای صحیح فونداسیون صورت می‌گیرد. این روش به‌ویژه در پروژه‌های بازسازی، نظارت فنی و بررسی سازه‌های مشکوک به ضعف ساختاری کاربرد حیاتی دارد.
علت کرگیری فنداسیون
۱. بررسی مقاومت فشاری بتن (کنترل کیفیت ساخت)
هدف: اطمینان از اینکه بتن استفاده‌شده در فونداسیون به مقاومت طراحی‌شده رسیده است.
روش: مغزه بتن پس از برداشت به آزمایشگاه ارسال شده و آزمایش مقاومت فشاری روی آن انجام می‌شود.
مورد استفاده: در پروژه‌هایی که نمونه‌های آزمایشگاهی کافی موجود نیست یا نتایج نمونه‌های استوانه‌ای استاندارد مشکوک است.
۲. بررسی یکنواختی و تراکم بتن
هدف: بررسی کیفیت اجرا، تراکم بتن، وجود حفره یا لانه‌زنبوری (Honeycombing).
اهمیت: وجود نقص در تراکم بتن می‌تواند باعث کاهش دوام سازه شود.
۳. تغییرات یا اصلاحات اجرایی
هدف: عبور دادن تأسیسات (مانند لوله، کابل، مسیر تهویه) از دل فونداسیون یا دیوارهای بتنی.
مثال: در هنگام اجرای تأسیسات جدید در ساختمان‌هایی که قبلاً اجرا شده‌اند.
۴. نمونه‌گیری جهت ارزیابی بتن‌های قدیمی (ساختمان‌های موجود)
هدف: بررسی وضعیت فونداسیون در ساختمان‌های قدیمی یا برای مقاوم‌سازی و بازسازی.
کاربرد: در پروژه‌های مقاوم‌سازی، تغییر کاربری یا تعمیرات اساسی.
۵. تحلیل‌های تخصصی بتن (آزمایش‌های شیمیایی، فیزیکی و دوام)
بررسی مواردی مانند:
درصد رطوبت
کربناته شدن بتن
نفوذپذیری کلرید
نسبت آب به سیمان (W/C)
بررسی خوردگی آرماتور (در صورت وجود)
۶. مستندسازی حقوقی یا قراردادی
هدف: حل اختلاف بین کارفرما و پیمانکار در مورد کیفیت بتن اجراشده.
کاربرد: در پروژه‌های بزرگ که کیفیت بتن باید با مدارک معتبر و دقیق اثبات شود.
انواع کرگیری بتن فونداسیون
کرگیری بتن فونداسیون یکی از روش‌های استخراج مغزه یا نمونه استوانه‌ای از بتن می‌باشد که برای بررسی کیفیت، مقاومت، یا عبور لوله و کابل انجام می‌شود. این کار با استفاده از دستگاه کرگیر (Core Drill) و مته الماسه (Diamond Bit) انجام می‌شود. کرگیری می‌تواند بر اساس هدف، نوع بتن، عمق مورد نظر و شرایط پروژه به چند نوع تقسیم شود. در ادامه، انواع کرگیری بتن فونداسیون را معرفی می‌کنم:
۱. کرگیری افقی (Horizontal Core Drilling)
کاربرد: برای عبور لوله‌ها، کابل‌ها، یا بررسی کیفیت بتن در دیوارهای بتنی یا فونداسیون‌هایی که به‌صورت عمودی اجرا شده‌اند.
ویژگی: کرگیر به‌صورت افقی نصب می‌شود و نمونه از دیواره بتن استخراج می‌شود.
۲. کرگیری عمودی (Vertical Core Drilling)
کاربرد: برای آزمایش مقاومت فشاری بتن، نمونه‌گیری از دال‌ها یا کف فونداسیون.
ویژگی: مته به‌صورت عمودی وارد بتن می‌شود و مغزه از بالا به پایین خارج می‌شود.
۳. کرگیری زاویه‌دار (Angled Core Drilling)
کاربرد: در شرایطی که محدودیت فضا وجود دارد یا نیاز به عبور کابل از زاویه خاصی باشد.
ویژگی: کرگیری در زاویه‌ای خاص (مثلاً ۴۵ درجه) نسبت به سطح انجام می‌شود.
۴. کرگیری برای نمونه‌برداری (Core Sampling)
کاربرد: جهت انجام آزمایش‌های مقاومتی، دوام، دانسیته و کیفیت بتن.
ویژگی: مغزه‌های استوانه‌ای استاندارد از بتن خارج می‌شود (معمولاً قطر ۵ یا ۷.۵ سانتی‌متر و ارتفاع ۱۵ یا ۳۰ سانتی‌متر).
۵. کرگیری با آب (Wet Core Drilling)
کاربرد: جلوگیری از ایجاد گرد و غبار و خنک نگه‌داشتن مته.
ویژگی: در این روش از آب برای کاهش اصطکاک و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد استفاده می‌شود.
۶. کرگیری خشک (Dry Core Drilling)
کاربرد: در مکان‌هایی که استفاده از آب ممکن نیست یا باعث آسیب به محیط می‌شود.
ویژگی: به جای آب، از مته‌های مخصوص خشک با سرعت بالا استفاده می‌شود. مناسب برای بتن سبک یا نیمه‌متراکم.
۷. کرگیری عمیق (Deep Core Drilling)
کاربرد: برای بررسی لایه‌های عمقی‌تر بتن یا عبور لوله‌های بزرگ از فونداسیون.
ویژگی: با مته‌های بلندتر انجام می‌شود و نیاز به تجهیزات قوی‌تری دارد.
نکات مهم در کرگیری فنداسیون:
انتخاب قطر مته باید با توجه به هدف کرگیری انجام شود.
تعیین محل کرگیری باید با دقت بالا و با درنظر گرفتن عدم آسیب به آرماتورها صورت گیرد.
بهتر است پیش از کرگیری، اسکن بتن (Concrete Scanning) انجام شود تا مکان دقیق میلگردها مشخص گردد.
مراحل کرگیری بتن فونداسیون
مرحله ۱: بررسی نقشه و محل دقیق کرگیری
بررسی نقشه‌های اجرایی سازه و تعیین محل دقیق کرگیری.
اطمینان از عدم وجود تأسیسات یا میلگرد در محل (ترجیحاً با استفاده از دستگاه اسکن بتن (Rebar Scanner)).
مشخص کردن مکان با علامت‌گذاری دقیق روی سطح بتن.
مرحله ۲: آماده‌سازی تجهیزات
انتخاب دستگاه کرگیر متناسب با قطر و عمق مورد نیاز.
انتخاب مته (core bit) با قطر و طول مناسب.
تنظیم و نصب دستگاه بر پایه یا سه‌پایه مخصوص (در صورت نیاز به دقت بالا).
بررسی سالم بودن اتصالات، شلنگ آب، موتور و برق دستگاه.
مرحله ۳: تأمین ایمنی و اقدامات پیشگیرانه
نصب علائم هشدار در محل کار.
استفاده از لباس، دستکش، عینک ایمنی و محافظ گوش توسط اپراتور.
در صورت نیاز، تخلیه بار مرده از روی فونداسیون در محل کرگیری.
مرحله ۴: خنک‌سازی با آب (در صورت کرگیری مرطوب)
وصل کردن شلنگ آب به دستگاه و تنظیم فشار آب برای جلوگیری از گرم شدن بیش‌ازحد مته.
آب، گرد و غبار را کنترل کرده و به افزایش عمر مته کمک می‌کند.
مرحله ۵: شروع عملیات کرگیری
روشن کردن دستگاه با دور پایین برای شروع.
اعمال فشار یکنواخت و تدریجی به دستگاه؛ فشار زیاد می‌تواند باعث شکستن مته یا آسیب به سازه شود.
ادامه کرگیری تا عمق مورد نظر.
مرحله ۶: خارج‌کردن مغزه بتن
پس از اتمام برش، مغزه (Core) با دقت خارج می‌شود.
بررسی و بسته‌بندی مغزه در صورت نیاز به ارسال به آزمایشگاه.
مرحله ۷: پاک‌سازی محل و دستگاه
قطع آب و برق دستگاه.
شست‌وشوی مته و دستگاه.
پاک‌سازی محل از لجن، خرده بتن و گرد و غبار.
در صورت نیاز، پر کردن محل کرگیری با ملات مناسب برای حفظ استحکام سازه.
مرحله ۸: ثبت و مستندسازی عملیات
ثبت محل دقیق کرگیری (مکان، عمق، قطر).
تهیه عکس و گزارش از عملیات و نمونه بتن.
ثبت مشخصات نمونه برای آزمایشگاه (در صورت نیاز به تست مقاومت فشاری یا دیگر آزمایش‌ها).
سوالات متداول
آیا کرگیری بتن باعث آسیب به فونداسیون می‌شود؟
چه زمانی کرگیری بتن فونداسیون ضروری است؟
نتایج نمونه‌های بتن تازه مشکوک یا غیرقابل استناد باشد.
نیاز به عبور تأسیسات جدید از بتن باشد.
بررسی کیفیت یا دوام بتن در سازه‌های قدیمی لازم باشد.
کارفرما یا ناظر پروژه به مستندات دقیق از مقاومت بتن نیاز داشته باشد.
چه قطرهایی در کرگیری قابل اجراست؟
معمولاً از قطر ۲.۵ سانتی‌متر تا بیش از ۱۰۰ سانتی‌متر قابل اجراست. انتخاب قطر به نیاز پروژه و هدف سوراخ‌کاری (مثل عبور لوله یا نمونه‌برداری) بستگی دارد.
2 پاسخ